Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế viết tắt là IUCN, tên tiếng anh đầy đủ là International Union for Conservation of Nature and Natural Resources được thành lập Tháng 10 năm 1948 tại Fontainebleau, Pháp. Đây là một tổ chức bảo vệ thiên nhiên, được biết đến qua việc công bố cuốn Sách đỏ hàng năm, nhằm đưa ra cảnh báo đối với thế giới về tình trạng suy thoái môi trường thiên nhiên trên toàn cầu, và những tác động của con người đến Trái Đất.
IUCN là gì?
IUCN là một Liên minh gồm cả chính phủ và các tổ chức xã hội dân sự. Nó khai thác kinh nghiệm, nguồn lực và phạm vi tiếp cận của hơn 1.400 tổ chức Thành viên cũng như hơn 17.000 chuyên gia.
Đặt trụ sở chính tại Gland, Thụy Sĩ.
Hoạt động ở hơn 160 quốc gia.
Tầm nhìn: Một thế giới công bằng coi trọng và bảo tồn thiên nhiên.
Nhiệm vụ: Tác động, khuyến khích và hỗ trợ các quốc gia bảo tồn tính toàn vẹn và đa dạng của thiên nhiên và đảm bảo rằng mọi hoạt động sử dụng tài nguyên thiên nhiên đều công bằng và bền vững về mặt sinh thái.
Lịch sử hình thành và phát triển IUCN
Kể từ khi được thành lập vào năm 1948, IUCN đã trở thành cơ quan có thẩm quyền toàn cầu về thế giới tự nhiên và các biện pháp cần thiết để bảo vệ nó. Kiến thức và các công cụ mà IUCN cung cấp là rất quan trọng để đảm bảo rằng sự phát triển của xã hội và con người không ảnh hưởng đến thiên nhiên.
IUCN được thành lập vào ngày 5 tháng 10 năm 1948 tại thị trấn Fontainebleau của Pháp. Là liên minh môi trường toàn cầu đầu tiên, nó đã tập hợp các chính phủ và các tổ chức xã hội dân sự với mục tiêu chung là bảo vệ thiên nhiên. Mục đích của nó là khuyến khích hợp tác quốc tế và cung cấp kiến thức khoa học và các công cụ để hướng dẫn hành động bảo tồn.
Trong thập kỷ đầu tiên, trọng tâm chính của IUCN là đánh giá tác động của các hoạt động của con người đối với tự nhiên. Nó đã chỉ ra những tác động của thuốc trừ sâu đối với đa dạng sinh học.
Trong những năm 1960 và 1970, IUCN tích cực hoạt động bảo vệ các loài và môi trường sống cần thiết cho sự tồn tại của chúng. Năm 1964, IUCN đã tạo ra Danh sách Đỏ của IUCN về các loài bị đe dọa, từ đó đã phát triển thành nguồn dữ liệu toàn diện nhất thế giới về nguy cơ tuyệt chủng toàn cầu của các loài.
IUCN cũng đóng vai trò quan trọng trong các công ước quốc tế về thiên nhiên như:
- Công ước Ramsar về Đất ngập nước (1971)
- Công ước về Di sản Thế giới (1972)
- Công ước về Buôn bán các loài có nguy cơ tuyệt chủng (1974)
- Công ước Đa dạng Sinh học (1992)
Năm 1980, IUCN – hợp tác với UNEP và WWF – xuất bản Chiến lược Bảo tồn Thế giới, một tài liệu mang tính đột phá giúp tạo ra khái niệm ‘phát triển bền vững’ và định hình việc bảo tồn toàn cầu.
Hội nghị Thượng đỉnh Trái đất năm 1992 là cơ sở cho chính sách môi trường quốc tế và hướng dẫn việc thành lập các Công ước Rio về đa dạng sinh học (CBD), biến đổi khí hậu (UNFCCC) và sa mạc hóa (UNCCD).
Năm 1999, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã cấp quy chế quan sát viên chính thức của IUCN khi mà vấn đề môi trường trở nên trầm trọng hơn trên toàn thế giới.
Cuối những năm 2000, IUCN đi tiên phong trong các hành động nhằm bảo tồn thiên nhiên, đồng thời giải quyết các thách thức toàn cầu, chẳng hạn như an ninh lương thực và nước, biến đổi khí hậu và giảm nghèo.
Ngày nay, với chuyên môn và tầm tiếp cận của hơn 1.300 Thành viên – bao gồm các Quốc gia, cơ quan chính phủ, tổ chức phi chính phủ và các tổ chức của người bản địa – và hơn 17.000 chuyên gia quốc tế, IUCN tiếp tục coi trọng các giải pháp dựa vào thiên nhiên là chìa khóa để thực hiện các thỏa thuận quốc tế như thỏa thuận về biến đổi khí hậu Paris và Mục tiêu phát triển bền vững năm 2030.
Sách đỏ của IUCN
Từ năm 1963, Liên minh IUCN thường xuyên phát hành Sách đỏ (IUCN Red List) là danh sách về tình trạng bảo tồn và đa dạng của các loài động vật và thực vật trên thế giới, chia thành các cấp:
- Tuyệt chủng (Extinct EX)
- Tuyệt chủng trong tự nhiên (Extinct in the Wild EW)
- Cực kỳ nguy cấp, có nguy cơ tuyệt chủng (Critically Endangered CR)
- Nguy cấp cao (Endangered EN)
- Bị đe dọa, sắp nguy cấp (Vulnerable VU)
- Sắp bị đe dọa hoặc nguy cơ nhẹ (Near Threatened NT)
- Ít quan tâm (Least Concern LC)
- Không đủ dữ liệu (Data Deficient DD)
- Không phân loại hoặc không đánh giá (Not Evaluated NE)
Theo Sách đỏ IUCN 2007, có tổng cộng 16.306 loài động thực vật được coi là đang nguy cấp, trong đó có 785 loài được coi là đã hoàn toàn tuyệt chủng và 65 loài tuyệt chủng trong thiên nhiên.
