Iosif Vissarionovich Stalin là một nhà cách mạng người Georgia, chính trị gia, lãnh đạo tối cao của Liên bang Xô Viết. Người góp công rất lớn biến Liên Xô thành một cường quốc hàng đầu trên thế giới.
Stalin là ai?
Stalin tên đầy đủ bằng tiếng Nga là Iosif Vissarionovich Stalin hay Joseph Stalin sinh ngày 18 tháng 12 năm 1878 tại Gori, Georgia, Đế quốc Nga. Từng là tổng thư ký của Đảng Cộng sản Liên Xô (1922-1953) và thủ tướng của nhà nước Liên Xô (1941-1953), người đứng đầu Liên Xô trong 1 phần tư thế kỷ và biến Liên Xô thành một cường quốc trên thế giới.
Từ năm 1928 cho đến khi qua đời vào năm 1953, Stalin đã cai trị Liên Xô như một nhà độc tài, biến đất nước từ một xã hội nông dân trọng nông thành một siêu cường toàn cầu. Tuy nhiên, cái giá phải trả là rất lớn: Stalin phải chịu trách nhiệm về cái chết của hàng triệu công dân Liên Xô.
Tuổi trẻ của Stalin
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nghèo khó ở tỉnh Georgia. Mắc bệnh đậu mùa khi còn nhỏ đã khiến cho khuôn mặt ông bị sẹo, cánh tay trái của ông thì bị gãy.
Mẹ ông rất yêu ông, nhưng cha ông lại là người nghiện rượu và thường xuyên đánh đập ông.
Stalin đã học tiếng Nga tại trường nhà thờ ở quê hương Gori, Georgia. Ông vào Chủng viện Thần học Tiflis để đào tạo như một linh mục. Tại đây, ông đã bí mật đọc Karl Marx (Các – Mác), và các văn bản bị cấm khác.
Bị khai trừ vào năm 1899 vì hoạt động cách mạng.
Stalin được phú cho ý chí phi thường, ông sớm biết cách che giấu cảm xúc thật của mình.
Năm 1900, ông tham gia chính trị ngầm, kích động các cuộc biểu tình lao động và đình công ở các trung tâm công nghiệp chính của Caucasus, nhưng sự nhiệt tình thái quá của ông trong việc đẩy những người lao động bị lừa vào cuộc đụng độ đẫm máu với cảnh sát.
Sau khi Đảng Dân chủ Xã hội (những người cách mạng theo chủ nghĩa Mác) của Đế quốc Nga chia thành hai cánh là Menshevik và Bolshevik vào năm 1903, Stalin đã theo phe Bolshevik và trở thành đệ tử của thủ lĩnh Lê-nin.
Trong khoảng thời gian từ tháng 4 năm 1902 đến tháng 3 năm 1913, Stalin đã bảy lần bị bắt vì hoạt động cách mạng, trải qua nhiều lần bị giam cầm và lưu đày.
Năm 1906, Stalin kết hôn với Ekaterina Svanidze, bà chết 1 năm sau đó do bệnh sốt phát ban. 2 người có với nhau 1 cậu con trai Yakov (1907-1943)
Năm 1918, ông gặp người vợ thứ hai, Nadezhda Alliluyeva trong một lần bị đi đày ở Siberia.
Stalin lên nắm quyền
Năm 1912, Lenin khi đó đang sống lưu vong ở Thụy Sĩ, chỉ định Stalin phục vụ trong Ủy ban Trung ương đầu tiên của Đảng Bolshevik. Ba năm sau, vào tháng 11 năm 1917, những người Bolshevik lên nắm chính quyền ở Nga. Chính quyền Xô viết được thành lập vào năm 1922, với Lenin là nhà lãnh đạo đầu tiên. Trong những năm này, Stalin tiếp tục thăng tiến trong Đảng, và vào năm 1922, ông trở thành tổng thư ký Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản, một vai trò cho phép ông bổ nhiệm các đồng minh của mình vào các công việc của chính phủ.
Sau khi Lenin qua đời vào năm 1924, Stalin cuối cùng đã vượt qua các đối thủ của mình và giành chiến thắng trong cuộc đấu tranh giành quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản. Vào cuối những năm 1920, ông trở thành nhà độc tài của Liên Xô.
Liên Xô dưới thời Stalin
Bắt đầu từ cuối những năm 1920, Joseph Stalin đưa ra một loạt kế hoạch 5 năm nhằm biến Liên Xô từ một xã hội nông nghiệp thành một siêu cường công nghiệp. Kế hoạch phát triển của ông tập trung vào sự kiểm soát của chính phủ đối với nền kinh tế và bao gồm việc cưỡng bức tập thể hóa nông nghiệp của Liên Xô, trong đó chính phủ nắm quyền kiểm soát các trang trại. Hàng triệu nông dân từ chối hợp tác với mệnh lệnh của Stalin và bị xử bắn hoặc đày ải như một hình phạt. Sự tập thể hóa cưỡng bức cũng dẫn đến nạn đói lan rộng trên khắp Liên bang Xô viết khiến hàng triệu người thiệt mạng.
Stalin cai trị bằng sự khủng bố và bằng sự kìm kẹp độc tài nhằm loại bỏ bất cứ ai có thể chống lại ông. Ông mở rộng quyền hạn của cảnh sát mật, khuyến khích công dân do thám lẫn nhau và hàng triệu người đã bị giết hoặc bị đưa đến các trại lao động cưỡng bức thuộc hệ thống Gulag. Trong nửa sau của những năm 1930, Stalin đã thiết lập cuộc Đại thanh trừng những kẻ mà ông coi là mối đe dọa.
Ngoài ra, Stalin đã xây dựng một sự sùng bái ở Liên Xô. Các thành phố đã được đổi tên để vinh danh ông. Các cuốn sách lịch sử của Liên Xô được viết lại để gán cho ông một vai trò nổi bật hơn trong cuộc cách mạng và thần thoại hóa những khía cạnh khác của cuộc đời ông. Ông là chủ đề của các tác phẩm nghệ thuật, văn học và âm nhạc tâng bốc, và tên của ông đã trở thành một phần của bài quốc ca Liên Xô.
Joseph Stalin và Thế chiến II
Năm 1939, trước Chiến tranh thế giới thứ hai, Stalin và Adolf Hitler đã ký Hiệp ước Không xâm lược Đức – Liên Xô. Sau đó, Stalin tiến hành sáp nhập các phần của Ba Lan và Romania, cũng như các quốc gia Baltic gồm Estonia, Latvia và Litva. Ông cũng phát động một cuộc xâm lược Phần Lan. Sau đó, vào tháng 6 năm 1941, Đức phá vỡ hiệp ước Đức – Liên Xô và cho quân xâm lược Liên Xô.
Khi quân Đức tiếp cận thủ đô Moscow của Liên Xô, Stalin vẫn ở đó và chỉ đạo một chính sách phòng thủ bằng đất cháy, phá hủy bất kỳ nguồn cung cấp hoặc cơ sở hạ tầng nào có thể có lợi cho kẻ thù. Tình thế nghiêng về phía Liên Xô với Trận Stalingrad từ tháng 8 năm 1942 đến tháng 2 năm 1943, trong đó Hồng quân đánh bại quân Đức và cuối cùng đánh đuổi họ khỏi Nga.
Khi chiến tranh thế giới thứ II diễn ra, Stalin đã tham gia các hội nghị lớn của Đồng minh, bao gồm các hội nghị ở Tehran (1943) và hội nghị Yalta (1945). Ý chí sắt đá và các kỹ năng chính trị khéo léo đã giúp Stalin đóng vai một đồng minh trung thành trong khi không bao giờ từ bỏ tầm nhìn của mình về một đế chế Xô Viết mở rộng thời hậu chiến.
Những năm sau đó của Stalin
Stalin đã truy tố một triều đại khủng bố, thanh trừng, hành quyết, đày ải đến các trại lao động sau chiến tranh. Đàn áp tất cả những người bất đồng chính kiến và bất cứ thứ gì có ảnh hưởng từ nước ngoài – đặc biệt là phương Tây. Ông đã thành lập các chính phủ cộng sản trên khắp Đông Âu, và vào năm 1949 đã dẫn dắt Liên Xô bước vào kỷ nguyên hạt nhân bằng cách cho nổ một quả bom nguyên tử. Năm 1950, ông cho phép lãnh tụ cộng sản của Triều Tiên Kim Nhật Thành (1912-1994) xâm lược Hàn Quốc do Hoa Kỳ hỗ trợ, một sự kiện châm ngòi cho Chiến tranh Triều Tiên.
Stalin chết như thế nào?
Stalin ngày càng hoang tưởng trong những năm cuối đời.
Joseph Stalin qua đời ngày 5 tháng 3 năm 1953, tại Moscow. Cái chết của ông đã gây ra một cuộc tranh giành quyền lãnh đạo trong Đảng Cộng sản Liên Xô. Cuối cùng Nikita Khrushchev đã trở thành người kế nhiệm Stalin.
Thi hài của ông được ướp và bảo quản trong lăng Lenin ở Quảng trường Đỏ ở Moscow cho đến năm 1961, khi nó được di dời và chôn cất gần các bức tường của Điện Kremlin như một phần của quá trình khử Stalin do người kế nhiệm của Stalin là Nikita Khrushchev (1894-1971) khởi xướng.
Theo một số ước tính, Stalin phải chịu trách nhiệm về cái chết của 20 triệu người trong thời kỳ cai trị tàn bạo của mình.
