San hô là một trong những dạng sống thú vị nhất trên hành tinh của chúng ta. Các hệ sinh thái đầy màu sắc này có thể được tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới nhưng đáng buồn là nhiều hệ sinh thái đang đứng trước nguy cơ bị “chết” do một số vấn đề về môi trường sống. Hãy cùng IAS Links tìm hiểu những điều thú vị về san hô cũng như các làm sao để bảo đảm các rạn san hô có thể tiếp tục phát triển.
San hô là gì?
San hô mang lại lợi ích cho cả đời sống động vật và thực vật trong đại dương. Trên thực tế, hầu hết các cấu trúc chúng ta gọi là “san hô” được tạo thành từ hàng trăm đến hàng nghìn san hô nhỏ gọi là các polyp (khối đa thể). Polyp san hô là một loài động vật không xương sống có đường kính nhỏ. Mỗi polyp thân mềm được bao bọc bên ngoài bởi một lớp đá vôi (canxi cacbonat) gắn vào đá hoặc xương chết của các polyp khác.
Những tập hợp đa dạng này phát triển, chết đi và liên tục lặp lại chu kỳ theo thời gian, từ từ đặt nền móng cho các rạn san hô và tạo cơ hội cho các loài san hô cư trú ở đó. Do chu kỳ tăng trưởng, chết và tái sinh giữa các polyp riêng lẻ này, nhiều rạn san hô có thể sống trong một thời gian rất dài.
Hầu hết các rạn san hô đều chứa một loại tảo có tên là Zooxanthellae, là những sinh vật cư trú trong các mô của san hô, tảo cực nhỏ được bảo vệ tốt và tận dụng các chất thải trao đổi chất của san hô để quang hợp, quá trình thực vật tự tạo thức ăn.
San hô được hưởng lợi khi tảo tạo ra oxy, loại bỏ chất thải và cung cấp các sản phẩm hữu cơ của quá trình quang hợp mà san hô cần để phát triển.
Không chỉ đơn thuần là sự hợp tác khéo léo đã tồn tại giữa một số loài động vật và thực vật nhỏ nhất đại dương trong khoảng 25 triệu năm, sự hỗ trợ lẫn nhau này là lý do tại sao các rạn san hô là cấu trúc có nguồn gốc sinh học lớn nhất trên Trái đất, và là đối thủ của các khu rừng già ở sự trường tồn của các quần xã sinh thái của chúng.
San hô là đông vật hay thực vật?
Có nhiều người nhầm tưởng, san hô là thực vật hoặc là đá. Trên thực tế, san hô lại là một loại động vật.
Sở dĩ có sự nhầm lẫn này là bởi vì chúng gắn bó, “bén rễ” với đáy biển. Tuy nhiên, không giống như đá, san hô còn sống và không giống như thực vật, san hô không tự kiếm thức ăn.
San hô có ăn được không?
San hô không ăn được các bạn nhé.
Vai trò của san hô
- Các rạn san hô chiếm một phần nhỏ của đại dương – chưa đến 1%. Nhưng chúng là nơi sinh sống của khoảng 25% sinh vật biển trên thế giới. Hơn 4.000 loài cá khác nhau sống dựa vào các rạn san hô.
- Các rạn san hô cung cấp thức ăn cho nhiều loại cá, từ đó cung cấp thức ăn cho con người. Người ta ước tính rằng khoảng 500 triệu người trên thế giới tiêu thụ cá được tìm thấy trên các rạn san hô.
- Các rạn san hô đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các cộng đồng ven biển khỏi bão và nước dâng. Chúng hoạt động như một bộ đệm và có khả năng làm chậm dòng nước cũng như chống xói mòn bờ biển.
- Bạn sẽ không bao giờ tìm thấy những rạn san hô sống trong những vùng nước bẩn. Nhiều loài san hô và bọt biển ăn các hạt được tìm thấy trong đại dương, do đó, khiến nước trở nên vô cùng trong xanh.
- Khoảng 71 triệu người mỗi năm đã đến thăm các rạn san hô vào kỳ nghỉ. Điều này cực kỳ quan trọng đối với nền kinh tế địa phương.
Các loài san hô đang có nguy cơ bị tuyệt chủng
Các nhà khoa học cho biết, nhiệt độ nước biển ngày càng tăng cao cùng các nguyên nhân khác như khai thác quá mức và ô nhiễm đại dương khiến các rạn san hô có nguy cơ bị tuyệt chủng trong vòng 30-50 năm tới.
Dưới đây là 10 loài san hô đang có nguy cơ cao bị tuyệt chủng.
San hô não Ctenella chagius của quần đảo Chagos
San hô Acropora palmata
San hô Catalaphyllia jardinae
San hô Dendrogyra cylindrus
San hô Dichocoenia stokesii thuộc vùng biển Caribbean
San hô Horastrea indica
San hô Parasimplastrea sheppardi
San hô nấm Heliofungia actiniformis
San hô Physogyra lichtensteini
Rạn san hô lớn nhất thế giới
Người ta đã ghi lại rằng các rạn san hô bắt đầu hình thành từ 240 triệu năm trước. Các rạn san hô ngày nay có tuổi đời từ 5.000 – 10.000 năm, mặc dù một số loài san hô chỉ có thể sống được vài năm.
Rạn san hô lớn nhất thế giới được ghi nhận là rạn Great Barrier nằm trải dài gần 2.600 km, giữa vùng biển gần 350 ngàn km2. Rạng san hô này nằm ở khu vực Biển San Hô, cách bờ Queensland về phía đông bắc. Một phần của rạn san hô khổng lồ này nằm trong công viên hải dương học Great Barrier.
Cách bảo vệ những rạn san hô đẹp nhất thế giới
- Đừng dẫm lên rạn san hô: Điều này có vẻ hiển nhiên nhưng điều cực kỳ quan trọng là không được dẫm lên hoặc chạm vào các rạn san hô. Điều quan trọng cần nhớ là san hô là động vật và sự tương tác của con người có thể làm hỏng hoặc thậm chí giết chết chúng.
- Không bao giờ xả rác bừa bãi: Rác thải là một trong những chất gây ô nhiễm lớn nhất của đại dương và có hại cho tất cả các loài sinh vật biển. Nếu không có thùng rác, hãy đảm bảo mang theo tất cả rác về nhà để không vô tình thải chúng vào đại dương, nơi có thể gây hại cho các rạn san hô.
- Hạn chế tối đa rác thải nhựa.
- Không khuấy cặn khi lặn ngắm san hô: Khuấy động lớp trầm tích có thể làm chết san hô bởi vì chúng sẽ không thể quang hợp, thậm chí bị mắc bệnh.
- Ủng hộ các quỹ bảo vệ biển, bảo vể rạn san hô điển hình là quỹ Reef-World.
- Không bao giờ mua quà lưu niệm san hô: San hô và các đồ lưu niệm sinh vật biển khác đã bị lấy đi từ môi trường sống tự nhiên của chúng và phá vỡ môi trường. Ngay cả những chiếc vỏ rỗng cũng đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái, vì vậy xin đừng lấy bất cứ thứ gì từ đại dương hoặc các rạn san hô (chết hay sống). Thay vào đó, hãy hỗ trợ du lịch địa phương và mua quà tặng bền vững.
Hãy luôn nhớ “không lấy gì ngoài ảnh và không để lại gì ngoài bong bóng” là điều tích cực nhất bạn có thể làm để chung tay bảo vệ các rạn san hô biển.
